Elke week sta ik meerdere malen voor een klas met gemiddeld 25 hbo-studenten. Ik mag ze meer leren over communicatie en dat communicatie niet alleen tussen mensen plaatsvindt, maar dat je het als bedrijf vanuit corporate, interne of marketing achtergrond kunt inzetten om je doelgroep te bereiken. Twee uur lang college geven, is dat eenvoudig? Het hangt er van af met welk doel je daar als docent staat: geld verdienen, kennis delen of nieuwsgierigheid prikkelen? Naast kennis delen, is nieuwsgierigheid voor mij een heel belangrijk onderdeel. Elke week doe ik daarom met de studenten een experiment. En waarom?

Les in nieuwsgierigheid
Het is eenvoudig om elke week, jaar in jaar uit, dezelfde PowerPoint af te draaien, het college te eindigen met: ‘Geen vragen? Tot volgende week’ en de klas uit te lopen. Op die manier haal ik geen voldoening uit m’n vak. Ik wil de kennis die ik heb met mijn studenten delen, ze bewust maken van wat er gebeurt in de maatschappij en ze de ruimte geven om te proberen. Je hebt als onderwijsinstelling volgens mij hierin een prachtige taak; je fungeert als intermediair voor de jongeren in de periode tussen middelbare school en werken in de maatschappij. En in deze veranderende wereld waarin het bijvoorbeeld niet meer vanzelfsprekend is dat je als afgestudeerde nog een vaste baan krijgt, mogen we ze best een handje helpen. Daarom mijn lessen in nieuwsgierigheid. Open je ogen, durf je te verwonderen, en vraag je als toekomstige communicatie-adviseur bijvoorbeeld af waarom je filmpjes van YouTube naar je vrienden doorstuurt, wie de afzender van het filmpje is en met welk doel het is gemaakt. Dat dit gebeurt, is namelijk niet vanzelfsprekend.
Je kunt dit nog zo vaak tegen ze zeggen, maar volgens mij moeten ze het eerst ervaren en de ruimte voelen dat je hier naar mag kijken.

Experiment #1: geen rijen meer
Mijn eerste experiment begon met de indeling van het klaslokaal. Ik was het zat met de rijtjes banken en stoelen achterelkaar waarbij de achterste altijd kon wegzakken achter z’n laptop en voorin altijd de laatkomers zaten. Daarom verbouw ik nu elke week het klaslokaal in een U-opstelling waardoor er niemand meer voor- of achterin zit en ik vrij kan rondlopen in de hele kring. Bij de eerste verbouwing kreeg ik reacties van studenten als: ‘Wat gaan we vandaag doen?’ ‘Gaan we iets anders doen dan normaal?’ of ‘Had ik iets moeten voorbereiden?’ ‘Nee, allemaal niet. We gaan alleen anders zitten en je mag ervaren wat er dan gebeurt.’ En het bevalt.

Experiment #2: twee uur zonder telefoon
Na het ombouwen van de klas in U-opstelling, had ik de week daarna op één tafel in het midden van de kring, mijn telefoon neergelegd. Bij binnenkomst riepen wat mondige studenten al gelijk: ‘Hé van wie is in de telefoon?’, ‘Wat kunnen we daarmee doen?’ Ik zei ze dat het mijn telefoon was en nodigde ze vervolgens uit om hun telefoon daar ook neer te leggen. Reactie studenten: ‘Maar waarom?’ ‘Wat gaat u er mee doen?’ en ‘Wat gaat er dan gebeuren?’ Mijn uitleg: ‘Ik nodig jullie uit voor een experiment, iets waarvan ik ook niet weet wat er gaat gebeuren.’ Iedereen was bereid om zijn of haar telefoon daar neer te leggen en met een tafel vol iPhone 4- en Samsungtoestellen begon het college. Natuurlijk was het eerst nog leuk om via de laptop naar iemand z’n telefoon te Facetime-en of berichtjes te sturen, maar op een gegeven moment was dat ook wel klaar. De les ging verder en dit zijn de dingen die me opvielen:

  1. Meer geklets: er werd meer gesproken onderling door de studenten, over de stof of iets anders. Normaal gaat dit via de Whats-app groepen die ze met elkaar hebben.
  2. (Aan)tekeningen: er werd meer geschreven tijdens de les. Ook gingen sommige weer ouderwets kamertje verhuren met elkaar, poppetjes tekenen of gewoon aantekeningen maken van waar het college over ging.
  3. Koffiepauze? Nee, toch liever even op m’n telefoon kijken of ik nog iets heb gemist.
  4. Rust: naast dat er veel meer werd gekletst waardoor ik meer om stilte moest vragen, was het op een aantal momenten stiller dan ooit en werd er goed geluisterd naar elkaars verhaal.

Na afloop vroeg ik aan mijn studenten wat ze van het experiment vonden en hoe ze dit hebben ervaren. Hieronder een aantal bevindingen:

Chantal: ‘Ja hallo twee uur?!’ is wat ik dacht, maar het ging mij gemakkelijker af dan ik dacht. Als er een telefoon op de tafel af ging, was ik wel nieuwsgierig of het de mijne was. En toch maakte ik af en toe een schijnbeweging naar m’n broekzak, omdat ik dacht dat m’n mobiel daar nog in zat. Gewoonte denk ik toch..’

Mieneke: ‘Het was fijn om een keer een college te volgen zonder telefoon. Dit zou in de toekomst zeker vaker mogen gebeuren. Wat mij opviel was dat mensen wel meer met elkaar gingen kletsen, ook met de pauze dat toch veel mensen weer snel naar de telefoon grepen. Het verbaasde me hoeveel mensen afhankelijk lijken van een telefoon. Maar nu communiceerden we weer met elkaar in plaats van via Whats-app. Ik hoop dat mensen in de toekomst weer meer met elkaar communiceren zonder telefoon ertussen.’

Nick: ‘Ik werd heel onrustig, alsof ik iets miste. Socialer werd het wel in de klas en daardoor was de les wat lastiger te volgen. Ik heb zelfs een oud spelletje gespeeld met een klasgenoot, om maar iets te doen.’

Janick: ‘Ik vond het geen enkel probleem om m’n telefoon twee uur in te leveren. Zelf heb ik niet vaak last van mensen die hun telefoon gebruiken tijdens college maar ik snap dat het als docent soms frustrerend is als iedereen in het lokaal naar beneden zit te kijken. Ik verwijder m’n Facebook-account altijd twee weken voor m’n tentamens voor minder afleiding, dat is misschien ook een leuk experiment. Kijken wie dat het langste volhoudt. :)’

Nieuwsgierigheid in de toekomst
De komende colleges zullen we nog meer experimenteren. Studenten denken op dit moment ook zelf na over wat ze zouden willen proberen in de klas. Van mij hoeft niet perse iets met communicatie te maken te hebben. Mijn doel is ze te laten ervaren dat er ruimte is voor hun eigen ideeën, dat ze hun nieuwsgierigheid mogen gebruiken om te ontdekken wat ze nog niet wisten en daar met elkaar over te spreken. Ontwikkel je nieuwsgierigheid, dan sta je sterker in de veranderende wereld. Heb je na het lezen van dit stuk een idee voor een experiment? Laat het me weten!